Savol-javoblar

IXTISOSLASHGAN VA ODDIY MAKTAB:
farq nimada?
SAVOL: - Ixtisoslashtirilgan maktab bilan oddiy maktab o`rtasidagi asosiy farq nimalarda
namoyon bo`ladi? Ixtisoslashtirilgan sinf bilan oddiy sinflarning o`ziga xosliklari haqida
ma'lumot bersangiz?
Z.KARIMOVA,
uy bekasi
Navoiy shahri

JAVOB: - Ixtisoslashtirilgan maktablarga o`quvchilar iqtidoriga ko`ra, ma'lum fanga
yo`naltirilgan ta'lim muassasalari (yoki sinflar)ga sinov asosida qabul qilinadi.
Chuqurlashtirilib o`qitiladigan fanlarga oddiy maktablarga nisbatan haftasiga ko`proq soat
ajratiladi va ushbu fanlar guruhlarga bo`lib o`qitiladi. Fanlarni o`qitishda faqat oliy va birinchi
malaka toifasiga ega bo`lgan o`qituvchilar dars o`tishi belgilangan.
O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2008 yil 7 avgustdagi 173-sonli qaroriga
asosan chuqurlashtirilgan fanlardan dars o`tadigan o`qituvchilar va maktab rahbar xodimlarining
oylik maoshiga davlat tomonidan o`rnatilgan tartibda belgilangan miqdorda ustama haq beriladi.

QANDAY BOLA 6 YOSHIDA MAKTABGA BORADI?
SAVOL: - Farzandi olti yoshgacha bo`lgan har bir ota-ona o`z jigarbandini aqlli deb biladi va
uni maktabga qabul qilishlarini so`raydi. Lekin 6 yoshlilarning ma'lum qismigina 1-sinfga qabul
qilinadi. Bu jarayon qanday kechadi?
Dilorom AHMEDOVA,
Buvayda tumani, Uzun mahalla, uy bekasi

JAVOB: - Albatta, har bir ota-ona o`z farzandining barcha sohalarda birinchi bo`lishini xohlaydi.
Shu sababli unga yozish va o`qishni o`rgatib, olti, hattoki besh yoshdan maktabga qabul
qilishlarini so`rab murojaat qiladilar.
Maktabga qadam qo`yayotgan bugungi kunning bolasidan fikrlash ko`nikmasi, yangi bilimlarni
egallashga tayyorligi, yangi muhitga moslashish ko`nikmasi, voqea-hodisalarni mustaqil
ravishda tahlil etishi bilan bir qatorda uning maktab ta'limiga shaxsiy-irodaviy, ma'naviy,
intellektual, ijtimoiy-psixologik jihatdan tayyorligi talab etiladi.
Bolaning maktabda samarali ta'lim olishi uchun unga o`qishni va yozishni o`rgatish unchalik
muhim emas. Asosiysi, bolaning lug`at boyligini oshirish, undan ongli va faol foydalana olishi,
tovushni tiniq eshitishi, aniq talaffuz qilishi, ularni so`zlardan ajrata bilishi, matematik
tasavvurlarni egallashiga erishishidir. Agar bolada qo`l mushakchalari yetarli darajada
rivojlangan bo`lsa, u maktabda 2-3 oy davomida yozish texnikasini qiyinchiliksiz egallab oladi.
Ijodiy imkoniyatlarga ega
bo`lgan bola yangi o`quv materialini mustaqil tushunib yetishga, izlanish faoliyatiga, pedagoglar
va
tengdoshlari bilan o`zaro munosabatlarni o`rnatishga tayyor bo`ladi. U bilishga qiziquvchan,
faol, tashabbuskor bo`lib, kattalar tomonidan taklif etilgan topshiriqlarni bajaribgina qolmasdan,
o`zi ham boshqalar oldiga yangi vazifalarni qo`yadi.
Olti yoshli bolalarning maktabga qabul jarayoni quyidagi tartibda amalga oshiriladi: O`zbekiston
Respublikasi Xalq ta'limi va Sog`liqni saqlash vazirliklarining 2006 yil 5 yanvardagi 2/1-sonli
qo`shma buyrug`i bilan tasdiqlangan "Olti yoshli bolalarning tibbiy ko`rigi to`g`risidagi Nizom"
asosida har yili 1 fevraldan 30 aprelgacha har bir tuman (shahar) xalq ta'limi va sog`liqni saqlash
bo`limlari hamkorligida tibbiy muassasalarda ishlab turgan tor doiradagi (pediatr, nevropatolog,
bolalar jarrohi, ortoped, oftalmolog, stomatolog, endokrinolog, logoped va psixonevrolog)
mutaxassislardan tuzilgan maxsus komissiya tomonidan olti yoshli bolalarning tibbiy ko`rigi
o`tkaziladi.
May-avgust oylarida esa tuman xalq ta'limi bo`limida 6 yoshli bolalarga maktabga tavsiya berish
bo`yicha psixologik-pedagogik tashxis komissiyasi tuziladi. Mazkur komissiya Xalq ta'limi
vazirligining 2006 yil 17 martdagi 60-sonli buyrug`i bilan tasdiqlangan "Olti yoshli bolalarning
psixologik-pedagogik tashxis komissiyalari to`g`risida"gi Nizom asosida faoliyat ko`rsatadi.
Komissiyaga tibbiy ko`rik natijasida mutlaq sog`lom deb topilgan bolalar kiritiladi. Ota-onalar
psixologik-pedagogik tashxis komissiyasiga quyidagi hujjatlarni taqdim etadilar:
- ariza;
- yashash joyidan ma'lumotnoma;
- tug`ilganligi haqida guvohnomaning nusxasi;
- bolaning tibbiy ko`rik xulosasi.
Mazkur komissiya xulosasiga ko`ra, 6 yoshli bolalar maktabga tavsiya etiladi.
Shunga muvofiq komissiyaga kelgan 6 yoshli bolaga quyidagi talablar qo`yiladi:
- predmetlarni guruhlashtirish, umumlashtirish;
- predmetlarning fazoda, makonda joylashishini bilish;
- qo`l motorikasining rivojlanganligi;
- diqqat, xotira, sezgi, tafakkur, idrok, xayol kabi bilish jarayonlarining rivojlanganlik darajasi
yuqori bo`lgan olti yoshli bolaga maktabda ta'lim olishi uchun tavsiya beriladi.

MAKTAB UCHUN SOVG`A MAJBURIYMI?
SAVOL: - Bitiruvchi sinf o`quvchisi o`quv yili yakunida maktab uchun biror qimmatbaho
sovQa berishi yoki biror yumush bajarib berishi majburiymi? Bu holatlar qonun doirasida
qanday hal qilinishi darkor?
Q.UZOQOVA,
o`qituvchi

JAVOB: - Bitiruvchi sinf o`quvchisi maktab uchun har qanday ko`rinishdagi sovg`a berishi yoki
yumush bajarib berishi biror bir me'yoriy hujjatda belgilanmagan va bitiruvchi bunga majbur
emas.